Αρχαιολογικοί, Μνημειακοί και Μουσειακοί χώροι στη Ελεύθερη Επαρχία Αμμοχώστου

Χώρος	Πληροφορίες	Στοιχεία Πρόσβασης	Τηλέφωνο	Τοποθεσία
Αγία Νάπα
Δημοτικό Μουσείο «Θάλασσα»	Στους χώρους του Μουσείου ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για κυπριακές αρχαιότητες που καλύπτουν 7000 χρόνια από την Νεολιθική περίοδο μέχρι και την εποχή της Ενετοκρατίας (5η χιλιετία π.Χ.-16ο αιώνα μ.Χ.). Επίσης στους χώρους του Μουσείου στεγάζονται απολιθώματα θαλάσσιων οργανισμών και ζώων (όστρεα, ψάρια, αμμονίτες) ηλικίας μέχρι 100 εκατομμυρίων χρόνων.	Βρίσκεται στο κέντρο της Αγίας Νάπας.	23 816 366
Αρχαιολογικός χώρος Μεσαιωνικού Υδραγωγείου	Το Υδραγωγείο ήταν αρχικά ένα ρωμαϊκό οικοδόμημα που κατά τη Φραγκοκρατία υπέστη αλλαγές. Ο κύριος σκοπός του ήταν να μεταφέρει νερό στο τοπικό μοναστήρι και τη γύρω περιοχή κι είναι ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα υδραγωγεία στο νησί.	Τα ερείπια του βρίσκονται στην περιοχή μεταξύ του Ακρωτηρίου Πύλα και του Ακρωτηρίου Κάβο Γκρέκο.	23 816 300
Μεσαιωνική Μονή Αγίας Νάπας	Το Μοναστήρι, όπως σώζεται σήμερα, είναι κτίσμα του 15ου αιώνα, όταν η Κύπρος ήταν υπό Ενετική κυριαρχία. Είναι αφιερωμένo στην «Παναγία των Δασών», ονομασία που προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη για τη δασωμένη κοιλάδα (Νάπα), ως αποτέλεσμα της τοπογραφίας της περιοχής κατά το παρελθόν.	Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Αγίας Νάπας.	23 721 785
Ελληνιστικοί και Ρωμαϊκοί τάφοι Μακρονήσου	Δεκαεννέα από αυτούς τους τάφους έχουν ανασκαφεί μέχρι σήμερα, ένα μικρό ιερό στα ανατολικά των τάφων και ένα τμήμα αρχαίου λατομείου δίπλα από το νεκροταφείο. Οι περισσότεροι από τους θαλάμους είναι σχεδόν πανομοιότυποι. Σε όλους υπάρχει ένα ορθογώνιο όρυγμα στο μέσο, ελαφρά χαμηλότερο από το επίπεδο του δρόμου, και τρία παγκάκια στα πλευρά του θαλάμου.	Βρίσκονται δυτικά της Αγίας Νάπας, στην περιοχή της Μακρονήσου.	23 816 300
Λαογραφικό Μουσείο «Το Αγροτόσπιτο»	Το Αγροτόσπιτο είναι πιστή απεικόνιση και αναπαράσταση ενός αυθεντικού παραδοσιακού αγροτικού σπιτιού εμπλουτισμένο με όλο τον απαραίτητο οικιακό και αγροτικό εξοπλισμό.	Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Αγίας Νάπας.	99 684318
Αυγόρου
Εθνογραφικό Μουσείο Αυγόρου – Ίδρυμα Πιερίδη	Το Μουσείο στεγάζεται στην ανακαινισμένη οικία Κούτρα σπάνιο δείγμα παραδοσιακής μεσαορίτικης αρχιτεκτονικής. Αποτελείται από δύο ορόφους. Στο ισόγειο υπάρχουν έξι διαφορετικοί χώροι: ο στάβλος, ο αχυρώνας, το δίχωρο, το σώσπιτο, το δωμάτιο με σέντε και το μαγειρκό (η κουζίνα). Στον πάνω όροφο, ο οποίος υπήρχε μόνο σε σπίτια ατόμων με κάποια οικονομική άνεση για την εποχή, υπάρχουν δύο υπνοδωμάτια και ο ηλιακός. Στη μεγάλη εξωτερική αυλή του οικήματος παρουσιάζονται εκθέματα που σχετίζονται με την υπαίθρια καθημερινή ζωή των Κύπριων αγροτών όπως ο ανεμόμυλος για την άντληση νερού από πηγάδι, πηγάδι, δεξαμενή για την αποθήκευση του νερού και καρότσα για αγροτικές εργασίες.	Βρίσκεται στο κεντρικό δρόμο που διασχίζει το χωριό.	23 923 340
Μνημείο Ηρώων Ε.Ο.Κ.Α. 1955-59	Ανεγέρθηκε στον τόπο της θυσίας του πρώτου πεσόντα -μέλους της οργάνωσης της Ε.Ο.Κ.Α., του Μόδεστου Παντελή, από το Λιοπέτρι, ο οποίος σκοτώθηκε από ηλεκτροπληξία ,στην προσπάθεια του να κόψει ένα από τα ηλεκτρικά καλώδια υψηλής τάσης που περνούσε από τη συγκεκριμένη περιοχή. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα μνημεία του Αγώνα, το οποίο βρίσκεται σε μία έκταση 14.500 τ.μ.. Ο επισκέπτης, αφού διαβεί ένα δρομάκι με 111 πανύψηλα κυπαρίσσια, θα αντικρίσει δεξιά και αριστερά των προπυλαίων έξι μαρμάρινες πλάκες. Στην πρώτη μπορεί να διαβάσει, για τις βασικές αρχές που είχαν τεθεί για τη δημιουργία του μνημείου, στη δεύτερη για τους συντελεστές δημιουργίας του μνημείου, στην τρίτη και την τέταρτη την ιστορική αναδρομή της Κύπρου από το 6020 π.Χ. μέχρι το 1974 μ.Χ. και τέλος στην πέμπτη και την έκτη για τη θεμελίωση και τα αποκαλυπτήρια του μνημείου από τον τότε υπουργό Οικονομικών και μετέπειτα Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας κ. Χριστόδουλο Χριστοδούλου. Ο επισκέπτης προχωρώντας προς το κυρίως Μνημείο, αντικρίζει σε μπρούντζινες πλάκες τα στοιχεία των 238 ηρωομαρτύρων, οι οποίοι έπεσαν μαχόμενοι για την Ελευθερία της πατρίδας, ενώ στο εσωτερικό του Τύμβου μπορεί να θαυμάσει τις 108 μορφές ηρώων του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α..	Βρίσκεται στα ανατολικά του χωριού στο κύριο δρόμο Αυγόρου – Λιοπέτρι.	23 923 700
Κρησφύγετο σε υποστατικό περιβολιού της ηρωίδας Λουκίας Παπαγεωργίου – Λαουτάρη	Πρόκειται για ένα εξαιρετικό από άποψη εφευρετικότητας κρησφύγετο. Κατασκευάστηκε κάτω από τουρμπίνα ανόρυξης νερού. Μ’ ένα σπρώξιμο η τουρπίνα γέρνει προς τα πίσω και αποκαλύπτεται η κρύπτη. Χρησιμοποιώντας ειδικό μηχανισμό τιμονιού οι αγωνιστές επανέφερναν την τουρμπίνα στην αρχική της θέση.	Βρίσκεται μεταξύ των χωριών Αυγόρου – Ορμήδειας.	23 922 680
Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Τερατσιώτη	Πρόκειται για μονόκλιτη εκκλησία με έντονη γοτθική επίδραση και πολύπλευρο τρούλο. Είναι πιθανό, μέρος του εξωκλησιού να γκρεμίστηκε αφού υπάρχουν προεξοχές που μοιάζουν με συνέχεια του ναού. Σύμφωνα με τον μελετητή Τζέφρυ είναι κτίσμα του 16ου αιώνα. Ακριβώς απέναντι από την κύρια είσοδο υπάρχει μια τοιχογραφία του Αγίου Γεωργίου. Στο μεθόριο ουρανού και γης, δηλαδή θόλου και εδάφους υπάρχει η τοιχογραφία της Πλατυτέρας.	Βρίσκεται στα δυτικά του Αυγόρου σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων από το κέντρο του χωριού.	23 922 680
Δερύνεια
Λαογραφικό Μουσείο	Στο Μουσείο, το οποίο φιλοξενείται σε ένα παραδοσιακό σπίτι, εκτίθενται εκτός από τον εξοπλισμό μιας παραδοσιακής Κυπριακής οικίας και τα αγροτικά εργαλεία που χρησιμοποιούσε μια παραδοσιακή αγροτική οικογένεια στην περιοχή. ΄Ολα τα αντικείμενα προσφέρθηκαν δωρεάν από τους κατοίκους του Δήμου και της γύρω περιοχής. Επίσης, το Μουσείο περιλαμβάνει εκθεσιακούς χώρους / δωμάτια παραδοσιακών επαγγελμάτων όπως «Πελεκάνος», «Επιπλοποιός», «Τσαγγάρης – Σκαρπάρης», «Ράφτης», «Κωμοδρόμος – Σιδεράς», «Κτίστης – Οικοδόμος», «Κουρέας», «Πετροκόπος», «Ψαράς», «Δωμάτιο περιβολάρη» κ.λπ.		23 102 771
Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Αμμοχώστου	Κτίστηκε το 1998 στη γραμμή αντιπαράθεσης κοντά στο Οδόφραγμα Δερύνειας. Ο επισκέπτης μπορεί να δανειστεί διόπτρες για να δει την κατεχόμενη πόλη της Αμμοχώστου. Στο χώρο στεγάζεται επίσης μια μικρή φωτογραφική έκθεση.		23 740 860
Εκκλησία της Γεννήσεως της Θεοτόκου (Παναγίας)	Κατ' αρχάς ήταν μικρού μεγέθους με Βυζαντινό τρούλο. Κτίστηκε τέλος του 15ου ή αρχές του 16ου αιώνα. Επειδή αυτό δεν εξυπηρετούσε λόγω της αύξησης των κατοίκων έγινε επέκτασή του προς δυσμάς και προς νότο με δύο νέα κλήτη. Σε μια πλάκα στον τοίχο του ηλιακού αναφέρεται ότι το έργο αποπερατώθηκε τον Ιανουάριο του 1727.	Βρίσκεται περίπου στο κέντρο της Δερύνειας.
Εκκλησία Αγίου Κωνσταντίνου και Αγίας Ελένης	Πρόκειται για ένα μικρό ναό με οροφή τεμνόμενων τόξων. Είναι μέρος έργου της εποχής της Φραγκοκρατίας – Ενετοκρατίας που μετέφερε το νερό με ανοικτό πέτρινο αυλάκι στους Μεσαιωνικούς Οικισμούς «Κουμανταντάς» (Pome d' Adam) και Λαϊνάς που βρίσκονται σήμερα στην κατεχόμενη περιοχή του Δήμου.
Εκκλησία Αγίου Γεωργίου	Είναι ένα εκκλησάκι Βυζαντινού ρυθμού με τρούλο. Κτίστηκε τέλος του 15ου ή αρχές του 16ου αιώνα.	Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Δερύνειας.
Λιοπέτρι
Αχυρώνας Λιοπετρίου	Έχει συντηρηθεί, αναπλασθεί το κτίσμα του Αχυρώνα και λειτουργεί και ως εκθεσιακός χώρος για τη ζωή και τη δράση των τεσσάρων ηρώων. Στην αυλή, κατόπιν πανελλήνιου διαγωνισμού, έχει ανεγερθεί μνημείο – και στη συνέχεια τοποθετήθηκαν και οι ανδριάντες των τεσσάρων ηρώων.		23 942 180
Εκκλησία Παναγίας της Ελεούσας	Σύμφωνα με ιστορικές πηγές πρόκειται για κτίσμα του 16ου αιώνα, ενώ άλλοι μελετητές υποστηρίζουν ότι είναι κτίσμα του 14ου – 15ου αιώνα.
Παραλίμνι
Εκκλησία Αγίας Άννας	Η εκκλησία της Αγίας Άννας είναι κτίσμα του 13ου αιώνα και στην αρχική της μορφή ήταν μονόκλιτη, και εσωτερικά σταυροειδής με τρούλο. Αργότερα δέχθηκε επιρροές από τη Γοτθική αρχιτεκτονική. Η εκκλησία κτίστηκε με πέτρες από την περιοχή Παραλιμνίου. Σήμερα η εκκλησία λειτουργεί σαν Χριστιανικό Μουσείο.	Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία Παραλιμνίου.	99 416 618
Παραδοσιακό Σπίτι	Αυτό το παραδοσιακό σπίτι χτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής αρχιτεκτονικής καθώς και της παραδοσιακής τέχνης και ζωής της Κύπρου. Κάνοντας μια βόλτα στο σπίτι, οι επισκέπτες μπορούν να μελετήσουν τις ρίζες της κυπριακής παράδοσης, να εξοικειωθούν με το λαϊκό πολιτισμό και να εντρυφήσουν στις ασχολίες των κατοίκων.		23 741 826
Δημοτικό Μουσείο Εθνικής Ιστορίας Δήμου Παραλιμνίου - Δερύνειας	Πρόκειται για ένα μουσείο το οποίο κοσμείται με μοναδικά και σπάνια ιστορικά εκθέματα της ιδιωτικής συλλογής του Πλοιάρχου Ε.Ν. Σέργιου Σεργίου Κερκουλλά, από τον Μεσαίωνα, τη Βυζαντινή Περίοδο, την Ελληνική Επανάσταση του 1821, τους Βαλκανικούς και τους δύο παγκόσμιους πολέμους, καθώς και από τον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59.		23 741 826
Νεολιθικός οικισμός «Νησσιά» στον Πρωταρά	Ο οικισμός εντάσσεται στη Νεολιθική Κεραμική Περίοδο (5200-4800 π.Χ.) και αποτελεί τον μεγαλύτερο οικισμό της συγκεκριμένης περιόδου που έχει ανασκαφεί και ερευνηθεί, μέχρι σήμερα, στην επαρχία Αμμοχώστου. Οι πιο αντιπροσωπευτικοί οικισμοί αυτής της περιόδου στην Κύπρο είναι της Σωτήρας στην επαρχία Λεμεσού, το Βρυσί του Αγίου Επίκτητου στην επαρχία Κερύνειας, της Φιλιάς (Δράκος) στην περιοχή της Μόρφου και της Καντού-Κουφόβουνου στην επαρχία Λεμεσού. Ο αρχαιολογικός χώρος του οικισμού Νησσιά καλύπτει μια έκταση 3250 τ.μ., εκ των οποίων έχουν ανασκαφεί, από το Τμήμα Αρχαιοτήτων τα 2750 τ.μ. Κατά τις ανασκαφές έχουν αποκαλυφθεί σαράντα κατοικίες, ένα προστατευτικό τείχος σε σχήμα πετάλου που διέθετε δυο πύλες με την κεντρική στην νότια πλευρά, καθώς και σημαντικό αριθμό κινητών ευρημάτων, όπως αγγεία, εργαλεία κ.α. Οι οικίες που έχουν ανευρεθεί έχουν σχήμα τετράπλευρο, με στρογγυλεμένες τις γωνιές. Όλες οι κατοικίες είναι κτισμένες σε ένα επίπεδο από τα 7 μέχρι τα 10 μέτρα από το επίπεδο της επιφάνειας της θάλασσας.		23 819300
Σωτήρα
Εκκλησιαστικό Μουσείο	Το Εκκλησιαστικό Μουσείο Σωτήρας βρίσκεται στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου και στεγάζει σημαντικούς θρησκευτικούς θησαυρούς, όπως εικόνες (συμπεριλαμβανομένης μιας του Ιησού Χριστού από τον 15ο αιώνα), παλαιά Ευαγγέλια, βιβλία Λειτουργίας, σταυρούς, ιερά σκεύη και άλλα χειροποίητα αντικείμενα. Στο Μουσείο βρίσκεται επίσης ένα από τα τρία φορητά ξύλινα τέμπλα του 16ου αιώνα που υπάρχουν στην Κύπρο. Δίπλα στο Μουσείο βρίσκεται η Εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Πρόκειται για πέτρινο, μονόχωρο καμαροσκεπή ναό που χτίστηκε πάνω στα θεμέλια ενός παλαιότερου βυζαντινού ναού με ψηφιδωτό δάπεδο.		23 823 932
Μελέτιον Ιστορικό Μουσείο	Το μουσείο άνοιξε τον Ιανουάριο του 2008, και στεγάζεται σε ένα παλιό παραδοσιακής κυπριακής αρχιτεκτονικής σπίτι του 1835 και πήρε το όνομά του από την οικογένεια «Μελέτη». Στο μουσείο εκτίθενται νομίσματα και γραμματόσημα με σφραγίδες του 1879.		23 743 311
Μουσείο Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-59	Ο χώρος του Μουσείου αποτελεί πιστό αντίγραφο των κρατητηρίων που κρατούσαν οι Άγγλοι τους Κύπριους αγωνιστές και υπάρχουν φωτογραφίες και προσωπικά αντικείμενα από τους ήρωες της ΕΟΚΑ, τράπανος που χρησιμοποιούσαν οι αγωνιστές της περιοχής για τη δημιουργία βομβών για την αντίσταση εναντίον των Άγγλων και παλιά αντικείμενα όπως ξύλινες κάσιες που χρησιμοποιούνταν σαν αποθήκες όπλων αλλά και γραφομηχανές. Στο χώρο αυτό εκτίθεται το αυτοκίνητο με το οποίο δραπέτευσαν από τα Κρατητήρια Πύλας οι ήρωες Φ. Πίττας και Α. Κάρυος μαζί με δύο συναγωνιστές τους στις 12 Μαρτίου 1958.	Βρίσκεται δίπλα από την εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και το Α' Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας.	99 567 463
Φρέναρος
Μουσείο Αλευρόμυλου Χατζηγιώρκη	Το Μουσείο Μύλοι Χατζηγιώρκη είναι μια πρωτοβουλία της Cyprus Millers by Hadjigiorkis που συμβάλλει στην ανάδειξη της κυπριακής αγροτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Το Μουσείο προσφέρει μια διαδραστική πολυαισθητηριακή εμπειρία, κατά την οποία οι επισκέπτες μπορούν να έρθουν σε επαφή με την ανθρώπινη εμπειρία που σχετίζεται με την εξέλιξη της παραγωγής σιταριού, της αλευροποίησης και των διαδικασιών παρασκευής ψωμιού στην Κύπρο ανά τους αιώνες.		23 821 043
Μουσείο Φώτη Πίττα	Αφιερωμένο στον ήρωα της ΕΟΚΑ δάσκαλο Φώτη Πίττα, που έπεσε στις 2 Σεπτεμβρίου 1958 στη Μάχη του Αχυρώνα στο Λιοπέτρι. Περιλαμβάνει πλούσιο πρωτογενές-αυθεντικό υλικό.		23 821 389
Εξωκλήσι των Αγίων Ανδρονίκου και Αγίας Αθανασίας	Είναι μικρός μονόχωρος ναός διαστάσεων μόλις 5,51x3,65 μ. και ανήκει στον τύπο του Συνεπτυγμένου Σταυροειδούς με τρούλο. Ο ναός κτίστηκε τον 12ο αιώνα με αδρούς πελεκητούς πωρόλιθους αλλά με ιδιαίτερα προσεγμένη τεχνική.	Βρίσκεται περίπου τρία χιλιόμετρα ανατολικά της κοινότητας.	23 821 389
Παλαιά Εκκλησία Αρχαγγέλου Μιχαήλ	Είναι μονόκλιτη, Συνεπτυγμένου Σταυροειδούς ρυθμού με τρούλο και χρονολογείται στον 12ο αιώνα με βάση την τεχνοτροπία της μόνης σωζόμενης τοιχογραφίας του Αρχαγγέλου Γαβριήλ και κάποια μορφολογικά στοιχεία όπως τα ημικυκλικά τόξα και τις καμάρες. Στα δυτικά προεξείχε ημικυκλική αψίδα που αργότερα επεκτάθηκε για να δημιουργηθεί ο νάρθηκας που είναι μονόχωρος με τρούλο. Μεταγενέστερο είναι και το θολωτό πρόπυλο στα δυτικά. Οι προσθήκες χρονολογούνται στα χρόνια της Φραγκοκρατίας και ο ναός χρησιμοποιήθηκε και από τη Λατινική εκκλησία όπως μαρτυρά η εντοιχισμένη πλάκα (εγκαίνιο) στον βόρειο τοίχο με τα πολύ φθαρμένα σύμβολα.	Βρίσκεται στο κέντρο της κοινότητας, δίπλα από την καινούργια εκκλησία.	23 821 389
Εξωκλήσι Παναγίας Ασπροβουνιώτισσας	Είναι μονόκλιτη καμαροσκέπαστη με νάρθηκα. Έχει αρκετά μεγάλες διαστάσεις 17,50x6,30 μ. και είναι κτισμένη με αργούς λίθους της περιοχής εκτός από τις γωνίες που είναι με πελεκητούς δόμους από πωρόλιθο. Ο ναός έχει ιστορηθεί και σώζονται τοιχογραφίες στον δυτικό τοίχο που φιλοξενεί τη Σταύρωση, στον νότιο τοίχο την Κοίμηση της Θεοτόκου και στον νάρθηκα την Αγία Παρασκευή. Με βάση τα μορφολογικά της στοιχεία και τις τοιχογραφίες, η εκκλησία μπορεί να χρονολογηθεί στο τέλος του 15ου ή στην αρχή του 16ου αιώνα.	Βρίσκεται περίπου πέντε χιλιόμετρα βορειοδυτικά της κοινότητας.	23 821 389
Εξωκλήσι Αγίας Μαρίνας	Η εκκλησία είναι μονόκλιτη καμαροσκέπαστη. Οι εσωτερικές διαστάσεις της εκκλησίας είναι 11,00x5.00 μ. Έχει διακοσμηθεί με σημαντικές τοιχογραφίες επηρεασμένες από την ιταλική τεχνοτροπία. Ξεχωρίζουν η μεγάλων διαστάσων Σταύρωση στον δυτικό τοίχο, ενός γιγάντιου Αρχάγγελου στον βόρειο τοίχο και του Αγίου Γεωργίου στο τυφλό τόξο του βόρειου τοίχου. Με βάση την οξυκόρυφη καμάρα και την κόγχη του Ιερού Βήματος, που έχει οξυκόρυφο ημισφαίριο, καθώς και την τεχνοτροπία των τοιχογραφιών μπορεί με κάθε επιφύλαξη να χρονολογηθεί στα τέλη του 15ου αρχές του 16ου αιώνα πιθανότατα στην περίοδο της Βενετοκρατίας.	Βρίσκεται στα ανατολικά της κοινότητας.	23 821 389